Burkina Faso, 5 Ağustos 1960’ta bağımsızlığını kazanan eski bir Fransız sömürgesidir. Nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan ve siyasi olarak laik bir devlet yönetimine sahip ülkenin nüfusu 20.244.080’dir. Başkent Ouagadougou (Vagadugu)’dur. Afrika’daki en yoksul ve en az eğitimli ülkelerinden biridir. Nüfusun neredeyse yarısı günde 2 ABD dolarının altında bir gelirle yaşamaktadır.
Burkina Faso’nun 59 etnik dili bulunmaktadır. Moore, en büyük etnik grubun dilidir. Moore dilini konuşan Mossi topluluğu, nüfusun yaklaşık %52’sini oluşturmaktadır. Diğer ulusal dil gruplarından Fulani nüfusun %11, Bobo %7, Gourounsi %5,3, Bissa-Samo %6,9, Senoufo, Marka, Dioula %4,7, Gurme %4,5 ve Lobi, Dagari, Turka, Gouin, Tussian, Karaboro, Dian, Gan, Birifor %8,6’lık kısmını oluşturmaktadır. Ancak Fransızca, eyalet düzeyindeki tüm kurumlarda resmi dil ve mahkemelerin dili olarak devam ederken, İngilizce Burkina’daki tüm devlet liselerinde zorunlu ders olarak öğretilir.
Nüfusun %60’ı Müslümandır. Hristiyanların oranı % 23 olan ülkede geriye kalan nüfus ise yerel dinlere inanmaktadırlar. Önceki adı “Yukarı Volta” olan ülke, bu adın Burkina Faso halkı için hiçbir şey ifade etmediğini düşünen Başkan Thomas Sankara’nın liderliğindeki devrimci rejim tarafından 1984 yılında “Burkina Faso” olarak değiştirilmiştir. Yeni isim olan “Burkina Faso, yerel dilde “bütünlük ülkesi” anlamına gelmektedir.

 Burkina Faso Yerlileri

Tarihi
Ülke tarihinin erken dönemlerini, Mossiler tarafından gerçekleştirilen imparatorluk inşası kapsamaktadır. Moose kabilesinin üyeleri, M.S. 1500 civarında üç ana nehir havzasında Moose İmparatorluğu’nu kurdular ve askeri savaşlarda atları kullanarak bölgeye hâkim oldular. XII. yüzyılın sonlarına doğru Mosiler Dagomba kraliyet ailesinden Ouedraogo Tehkodego Krallığı’nı kurdu; oğlu Oubri de Uagadugu topraklarını ele geçirerek devleti güçlendirdi. Oubri’nin çocukları arasında gerçekleşen taht kavgasından dolayı oğullarından biri kuzeyde Yatenga Krallığı’nı kurdu. Topraklarını genişletmek amacıyla komşularıyla savaşan Yatenga kralları Tinbüktü’yü ele geçirdiler ancak 1492’de Sunni Ali’ye yenilmelerinden dolayı güçlerini kaybettiler. Bu asırda doğudan ve kuzeyden gelen Müslüman tüccarlar ve Müslümanların yaptığı akınlarla İslâmiyet bölgeye iyice nüfuz etti. XIX. yüzyılın sonlarına kadar Yatenga ve Mossi Krallıklarının bölgeye olan hâkimiyeti devam etti. 1757-1787 yılları arasında Yatenga Krallığı hükümdarı Naaba Kango sayesinde çeşitli kabilelere boyun eğdirilerek iktidar merkezîleştirildi. Naaba Kango’nun ölümüyle Nakombseler arasında çıkan çatışmalardan dolayı devletin gücü zayıfladı.
1897 ile 1960 arasında Fransa tarafından kolonileştirildi. Burkina Faso, 1904 yılında Nijer-Senegal-Haute birliğine bağlandı. 1919 yılında bu birlikten ayrılan ülke “Yukarı Volta” ismiyle ayrı bir koloni haline getirildi. 1932 yılında Nijer, Fildişi Sahili ve Sudan arasında paylaştırılan ülke 1947 yılında bu ülkelerden ayrıldı. Sömürge yönetimince izlenilen idari ve ekonomik politikalar halkın bir kısmını ülkeden göç etmek zorunda bıraktı. Siyasi teşkilatlanmaya izin verilmesiyle 1946 yılında Afrika Demokratik Birliği partisi kuruldu. Bu parti ülkenin siyasi tarihinde önemli bir yere sahiptir. Ülke, 5 Ağustos 1960’ta bağımsızlığını ilân etti.
3 Ağustos 1984 tarihinde ülkenin eski ismi Yukarı Volta yerine Burkina Faso kullanılmaya başlandı. 1985 yılında sınır anlaşmazlığından dolayı ülke Mali ile savaşa girdi. 5 Ağustos 1960 ve 4 Ağustos 1983’teki bağımsızlığı arasında Yukarı Volta hükümetinde altı rejim değişikliği yaşandı. Yirmi üç yıl boyunca, hükümet sivil, askeri, kapitalist ve sosyalist ideolojik yönetim çerçeveleri arasında gidip gelmiştir. Burkina Faso, 2014-2015 yılları arasında başkenti Ouagadougou’da iki darbe yaşadı. 2016’nın başlarında Burkina Faso aynı zamanda bir terör saldırısının hedefi oldu.

Burkina Faso’da Eğitim
Yirminci yüzyılın başlarında Hristiyanlığın ülkede yayılmaya başlaması, okuma yazma eğitiminde Fransızca ve yerel dillerin kullanılmasını beraberinde getirdi. Hıristiyan misyonerler, kolonyal okullardan çok önce kendi okul sistemlerini kurmaya başladılar. Misyoner okulları, Fransız eğitim sistemini kendi sistemlerine monte etti. Fransız dilinin öğretilmesi, kolonyal eğitimin ana hedefiydi. İstenilen, sömürgeleştirilenlerin Fransızca öğrenerek efendilerini daha iyi anlayıp onlara daha iyi hizmet etmeleriydi. Dönemin Fransız valisi, eğitimin Fransızca verilmesi gerektiğini ileri sürdü ve yerel sözlü lehçelerin öğretimde kullanılmasının kesinlikle yasak olduğuna hükmetti. Fransızca, modernliği kolaylaştıracağı iddia edilerek eğitim ve diplomaside resmi dil ilan edildi. Aynı zamanda din değiştirenleri ve çocuklarını da Afrika dillerinde İncil’i okuyup yorumlayabilmeleri için eğitmeyi amaçlayan misyonerler tarafından herkes için bir tür resmi eğitim başlatıldı. Amaç, okula gidenleri Fransız kültürüyle asimile etmek ve kendi kültürlerine yabancılaştırmaktı. Batı eğitimi ülkede sömürge yönetimiyle birlikte 1897 yılında başladı. 1950’lere kadar eğitimde odak ilkokul düzeyindeydi. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından açıklanan rakamlara göre, tüm ülkede ondan az ortaokul vardı. 1965 yılında, istatistiksel rakamlar Burkina Faso’da otuz bir ortaokul olduğunu gösteriyordu. Ortaokulların sayısı artmaya başlamış olsa da, Ouagadougou’da ilk kolej 1967’ye kadar kurulmamıştı.
Günümüzde Burkina Faso’da ilköğretim altı yıl sürmektedir. Altıncı yılın sonunda öğrenciler öngörülen sınavı geçtikten sonra ilkokul bitirme sertifikası alırlar. Öğrenciler, ortaokula devam edebilmek için o sınavı geçmek zorundadır. Sınavda başarısız olan öğrenciler, altıncı sınıfı tekrarlamak ve ertesi yıl tekrar denemek zorundadır. Sınavı geçmek için sadece iki şansa sahiplerdir. İkinci kez sınavı geçemeyenler okuldan atılır. Ortaöğretim iki ana bölüme ayrılır: ortaokul ve lise. Ortaokul (12-15 yaş) eğitimi, dört yıllık bir eğitim programından oluşur. Bu dört yıllık ortaokul eğitim programının sonunda öğrenciler, onlara ortaokul bitirme diploması hakkı veren bir sınava girerler. Ortaokulu bitiren bir öğrenci liseye devam etmemeyi seçerse, ilkokul müdürü, hemşire, ebe, polis, gümrük ve kamu idaresi memurlukları gibi meslekler için iki veya üç yıllık meslek okullarına giriş sınavlarına hak kazanır. Lise (16-18 yaş) eğitimi, üç yıllık bir eğitim programıdır ve mezunlara genel, teknik veya mesleki eğitim alma ve bakalorya sınavı ile bir üst öğrenime devam etme olanağı sunmaktadır. Öğrenci bu diplomayı aldıktan sonra bir üniversiteye kayıt olabilir. Lise sonu olan 13. sınıfta öğrenciler üniversiteye girmek için geçmeleri gereken bakalorya sınavına girerler. Ortaokul ve lise eğitim kadrolarının çoğu, Afrika ve Avrupa üniversitelerinden mezun olmuş ülke vatandaşları ile Avrupalı ve ABD vatandaşı kimselerdir. Ülkede üç üniversite vardır. Ouagadougou Üniversitesi, Bobo-Dioulasso Politeknik Üniversitesi ve Koudougou Öğretmen Eğitim Fakültesi.
Sonuç olarak, ülke, günümüzde sömürge döneminden miras aldığı eğitim ve dil politikalarını büyük ölçüde değiştirmemiş ve egemen bir statü kazanan Fransızca hâlâ ülkenin resmi dili olarak kullanılmaktadır. Sömürgecilik dönemine damgasını vuran bu eğitim politikası bağımsızlık sonrası da büyük oranda devam ettirildiği için eğitim politikasının bugün bile “olumsuz sosyal ve kültürel sonuçları” bulunmaktadır.

Burkina Faso’da Bir Cami

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir